تفسیر سوره علق در بستر تاریخی

 نکونام جعفر      

در این مقاله سعی شده است، با نشان دادن قرائن و شواهد تاریخی و با تکیه بر قواعد زبان شناسی، تفسیر یکپارچه و روشنی از سوره علق به دست داده شود، نزول سوره علق به طور دفعی بوده و در زمانی نازل شده است که مدتی از بعثت پیامبر اسلام (ص) گذشته و سراسر سوره ناظر به مزاحمت ابوجهل، رئیس مکیان، نسبت به نمازگزاردن رسول خدا در کنار خانه کعبه در اوایل بعثت بوده است. خداوند در این سوره ضمن فرمان دادن به پیامبر(ص) به ادامه برگزاری نماز در مسجد الحرام، ابوجهل را تهدید می کند که اگر از مزاحمتش باز نایستد، او را عذاب خواهد کرد.

منبع : http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_PDF/5161382740103.pdf

تقوا (تقوی و آزادی )

  مطهری مرتضی

لازمه خروج انسان از زندگی حیوانی به یک زندگی انسانی اینست که از اصول معین و مشخصی پیروی کند. به تعبیری آنجا که هوی و هوسهای آنی او را تحریک می کند که از حدود خود تجاوز کند، می بایست خود را «نگهداری» نماید، نام این خودنگهداری که مستلزم ترک برخی از افعال و گفتار است تقوا می باشد. نباید تصور کرد که تقوا از مختصات دینداری است از قبیل نماز و روزه، بلکه تقوا لازمه انسانیت است. انسان اگر بخواهد از طرز زندگی حیوانی و جنگلی خارج شود ناچار است که تقوا داشته باشد. چیزی که هست تقوای دینی یک علو و قداست و استحکام دیگری دارد و در حقیقت پایه دین است که می توان تقوایی مستحکم و با مبنا به وجود آورد و جز بر مبنای محکم ایمان به خدا نمی توان بنیانی مستحکم و اساسی و قابل اعتماد به وجود آورد، قرآن می فرماید: «اَفَمَنْ اَسَّسَ بُنیانَهُ عَلی تَقوَی مِنَ اللهِ وَ رِضْوانٍ خَیرٌ اَمْ مَنْ اَسَّسَ بُنْیانَهُ عَلی شَفا جُرُفٍ هارٍ» آیا آنکس که بنیان خویش را بر مبنای تقوای الهی و رضای او بنا کرده بهتر است یا آنکه بنیان خویش را بر پرتگاهی سست مشرف بر آتش، قرار داده است.
با توجه به این مطلب خصوصا با درنظر گرفتن اینکه در زبان پیشوایان بزرگ دین، از تقوا به حصار و حصن و امثال اینها تعبیر شده، ممکن است کسانی که با نام آزادی خو گرفته اند و از هر چیزی که بوی محدودیت بدهد فرار می کنند چنین تصور کنند که تقوا هم یکی از دشمنان آزادی و یک نوع زنجیر برای پای بشر است.

منبع : http://www.sid.ir/FA/VEWSSID/J_pdf/61613897501.pdf

نصو ص دینی و نقش انسان در معماری مسجد

نویسندهمحمد کاظم سیفیان

در ساخت و ساز عمارت مساجد از بعد اعتقادی و عامل بودن به احکام دینی درگذشته دقت زیادی بعمل می آمده است و هر شخصی صلاحیت مسجد سازی را نداشته است و هرگاه می خواستند کلنگ اولیه مسجد را بر زمین بزنند از متقی ترین و پاک ترین افراد برای این امر استفاده می کردند،‏ یعنی می توان گفت دقیقاً این بخش از آیه 108 سوره توبه:« ..لمسجد اسّس علی التقوی من اّل یوم احق ان تقوم فیه...» در ایجاد بنای مساجد رعایت می گردیده است و همیشه بانیان و معماران و سازندگان مساجد نقش مهمی در مقبولیت مساجد داشته اند و اگر مسجدی از طریق حکام و یا سلاطین که اغلب بنا گردیده است معمولاً کاربرد حکومتی و تشریفاتی داشه که در شهرهائی که پایتخت بوده از اینگونه مساجد به چشم می خورد مانند مسجد شاه و مسجد سپهسالار در تهران و اینگونه مساجد به عنوان مساجد غیر مردمی مشهور بوده است،‏

بحثی که به عنوان نصوص دینی و نقش انسان در معماری مسجد خواهیم داشت ،‏ دقت و توجهی در آیه 18 سوره توبه و نیز تعدادی از احادیث و روایات وعصومین سلام الله علیهم اجمعین درباره ساخت و ساز مسجد خواهد بود.

منبع : http://journals.ut.ac.ir/page/download-YL1ZjB9skbI.artdl

نامهای سوره مبارکه حمد، مقاله برگرفته از مرحله اول طرح پژوهشی شر

 انوار سیدامیرمحمود

اگرچه همه سوره های قرآن کریم ارجمند و عالی قدرند، لیکن به شهادت اخبار و روایات و اسرار و قراءات، سوره مبارکه حمد را مقامی برتر و مرامی دیگر است. چه جای دیگران را در نماز گیرد و دیگران جای آن را نگیرند و صلوه بر آن بپاست که صلوه نامیده شده و گفته اند که نام اعظم خدای تعالی در آنست و باز روایت کرده اند که هر سوره ایی که هفت حرف ( ث - ج - خ - ش - ظ - ز- ف) در آن نباشد بزرگترین نام خدا در آن است و این سوره را کلید بهشت گفته اند از جانب دیگر چکیده قرآن است و در دریای عرفان و دارای نامهای عالی قدر فراوان و فراوانی عنوان بر منزلت صاحب نام و عنوان دلالت می کند و سوره مبارکه حمد را 20 و پیش از آن، نام است پس نگارنده بیاد نامها با ذکر دلایل و اثبات مقاصد آنها به همراه آیات و شواهد پرداخته تا خوانندگان به اهمیت سوره ای که خلاصه قرآن است بیش از پیش پی بردند و به هنگام نماز به معانی آنها با دیده دل بنگرند.

منبع  : http://www.sid.ir/FA/VEWSSID/J_pdf/5811382z505.pdf

ارتباط بین فعالیت های مذهبی و مصرف سیگار در دانشجویان یکی از دان

دیوسالار کورس,نخعی نوذر,امینی محمدرضا

مطالعه حاضر با هدف تعیین شیوع مصرف سیگار در گروهی از دانشجویان مسلمان ایرانی و هم چنین بررسی ارتباط بین فعالیت مذهبی با مصرف سیگار به انجام رسید.

در این مطالعه مقطعی، از 950 دانشجوی یکی از دانشگاههای کرمان درخواست شد که پرسشنامه ای خود ایفا، بدون نام و مشتمل بر اطلاعات دموگرافیک، سوالاتی در مورد مصرف سیگار و هم چنین فعالیت های مذهبی را تکمیل نمایند. سیگاری به کسی اطلاق شد که سیگاری روزانه بوده یا سیگاری گاهگاهی بود. با توجه به آنکه مذهب یک مفهوم چند بعدی است، به منظور اندازه گیری آن، از به مسجد رفتن، میزان فعالیتهای مذهبی واجب (نماز و روزه) و قرآن خواندن پرسش شد. ارتباط متغیرهای پیش گویی کننده (سنجه های مذهبی) با مصرف سیگار با استفاده از رگرسیون لجستیک صورت گرفت.

در مجموع 17 درصد سیگاری گاهگاهی و 4.5 درصد سیگاری روزانه بودند؛ 40.1 درصد از دانشجویان مذکر و 5.8 درصد دانشجویان مونث، سیگاری بودند. میانگین سن شروع مصرف سیگار 16.8±3.5 و %68.6 قبل از 18 سالگی شروع کرده بودند. در تحلیل یک متغیره شیوع سیگاری ها بر حسب اکثر متغییرهای زمینه ای مورد مطالعه (جنس، وضعیت تاهل، درآمد ماهیانه، معدل، مصرف سیگار در دوستان، مصرف سیگار در برادر یا خواهر و والدین، قرآن خواندن، نماز خواندن، مسجد رفتن و روزه گرفتن) تفاوت معنی دار نشان داد. اما در تحلیل چند متغیره تنها 4 متغیر (جنس، معدل، مصرف سیگار در دوستان و نماز خواندن) در مدل باقی ماندند.
نتیجه گیری: غلبه بر افسردگی و عصبانیت از دیدگاه دانشجویان از عوامل موثرتر و مهم در مصرف سیگار دانسته شد. در این مطالعه نقش داشتن دوستان سیگاری بعنوان عامل خطر و پایبندی به خواندن نماز بعنوان عامل محافظت کننده مشخص گردید.

منبع : http://www.sid.ir/Fa/VEWSSID/J_pdf/55613866707.pdf